LYMFOEDEEM (DIKKE ARM) NA BORSTKANKER
Oedeem (zwelling) wordt veroorzaakt door:
door radiotherapie (bestraling)
door hoge buitentemperatuur
door een ontsteking
door extra belasting
Tip : Lymfoedeem is geen water. Gebruik geen plaspillen!
Preventieve maatregelen:
Huidzorg:
Activiteiten en levensstijl:
Durf bewegen, gebruik je arm
Tracht je lichaamsgewicht te behouden
Meet je beide armen regelmatig
Knel je arm niet af met kledij, juwelen, handtas, bloeddrukmeter
Vermijd langdurig zonnen
Vermijd langdurige extreme warmte/koude
Contacteer onmiddellijk je dokter bij vermoeden van lymfoedeem
Diagnose lymfoedeem:
Er is een vermoeden van oedeem indien je
Verwar dit niet met:
- gevoelsstoornissen, pijnlijke arm of uitstralende pijn
- AWS (axillary web syndrome) = koordvorming in oksel
De zwelling kan gemeten worden met :
Wat wordt aangeraden na de borstoperatie?
1 week na de ingreep starten met mobiliserende oefeningen vermindert het risico op oedeem.
Best is een gesuperviseerd oefenprogramma te volgen: 2x per week gedurende minstens 3 maanden, starten met lage intensiteit tot matige intensiteit o.a. mobiliserende oefeningen, rekoefeningen, krachttraining in combinatie met ademhalingsoefeningen.
Zwemmen, wandelen, fietsen en low-impact aerobics worden aangeraden.
Kinesitherapie:
Wat moet ik doen als er oedeem optreedt?
De kinesiste of de oedeemkliniek zal de behandeling starten:
In de intensieve fase: het doel is het oedeem te verminderen.
Eens het oedeem verminderd is, meet men een compressiemouw aan.
Tip: BELANGRIJK ! De compressiemouw wordt volledig op jouw maat gemaakt (niet S/M/L). Laat opmeten door een ervaren bandagist. Het moet een vlakbrei mouw zijn. Geen rondbrei. Heeft dus een naad. Stijfheid is belangrijk. Druk 2. Het Riziv betaalt 2 x per jaar 1 mouw en 2 handjes, na voorschrift door de arts-specialist.
Voor de huidverzorging bij het dragen van een compressiemouw is het aan te bevelen een crème te gebruiken die rek van de compressiemouw niet aantast bv. DERMALEX _ skin care _ 5 % of 10 % ureum.
In de onderhoudsfase: het doel is de vermindering te behouden.
Minder courante behandelingen:
Er bestaan ook tapes. Hierover is weinig wetenschappelijke evidentie.
Er zijn ook ingrepen om de lymfestroom te herstellen via shunts of de zwelling weg te nemen via lymfosuctie. Voor en nadelen zijn door de patiënt individueel af te wegen.
Men doet wereldwijd nog heel veel klinisch onderzoek om oedeem te behandelen met medicatie, ingrepen (biobridge)…. Sommige zijn veelbelovend
Het is echter van groot belang dat wij, als persoon onze eigen verantwoordelijkheid nemen en aan “selfmanagement” doen.
Oedeem (zwelling) wordt veroorzaakt door:
- Gedaalde transportmogelijkheid van het lymfestelsel
door radiotherapie (bestraling)
- Eventueel in combinatie met toename van de belasting op het lymfestelsel
door hoge buitentemperatuur
door een ontsteking
door extra belasting
Tip : Lymfoedeem is geen water. Gebruik geen plaspillen!
Preventieve maatregelen:
Huidzorg:
- huid hydrateren
- wondjes vermijden en verzorgen
Activiteiten en levensstijl:
Durf bewegen, gebruik je arm
Tracht je lichaamsgewicht te behouden
Meet je beide armen regelmatig
Knel je arm niet af met kledij, juwelen, handtas, bloeddrukmeter
Vermijd langdurig zonnen
Vermijd langdurige extreme warmte/koude
Contacteer onmiddellijk je dokter bij vermoeden van lymfoedeem
Diagnose lymfoedeem:
Er is een vermoeden van oedeem indien je
- een zwaartegevoel hebt
- een gezwollen gevoel hebt
- je huid gespannen is
- kledij spant
- hinder ondervindt bij het bewegen van elleboog/pols
Verwar dit niet met:
- gevoelsstoornissen, pijnlijke arm of uitstralende pijn
- AWS (axillary web syndrome) = koordvorming in oksel
De zwelling kan gemeten worden met :
- perimetrie (meting op +-12 punten)
- volumetrie (meting in recipiënt water)
Wat wordt aangeraden na de borstoperatie?
1 week na de ingreep starten met mobiliserende oefeningen vermindert het risico op oedeem.
Best is een gesuperviseerd oefenprogramma te volgen: 2x per week gedurende minstens 3 maanden, starten met lage intensiteit tot matige intensiteit o.a. mobiliserende oefeningen, rekoefeningen, krachttraining in combinatie met ademhalingsoefeningen.
Zwemmen, wandelen, fietsen en low-impact aerobics worden aangeraden.
Kinesitherapie:
- na de operatie heeft men recht op 60 sessies kinesitherapie van 30 minuten
- aanleren van preventieve maatregelen en oefeningen om oedeem te voorkomen
- oefeningen zijn noodzakelijk om problemen met schouder/armfunctie te voorkomen of behandelen
- het nut van preventieve lymfedrainage wordt betwist, overleg met uw behandelende arts
- armvolume regelmatig meten en steeds aan beide zijden
- indien mogelijk volume of omtrek aan beide zijden laten meten voor de ingreep
Wat moet ik doen als er oedeem optreedt?
De kinesiste of de oedeemkliniek zal de behandeling starten:
In de intensieve fase: het doel is het oedeem te verminderen.
- Huidzorg
- Zwachtelen
- Oefeningen
- Manuele lymfedrainage
Eens het oedeem verminderd is, meet men een compressiemouw aan.
Tip: BELANGRIJK ! De compressiemouw wordt volledig op jouw maat gemaakt (niet S/M/L). Laat opmeten door een ervaren bandagist. Het moet een vlakbrei mouw zijn. Geen rondbrei. Heeft dus een naad. Stijfheid is belangrijk. Druk 2. Het Riziv betaalt 2 x per jaar 1 mouw en 2 handjes, na voorschrift door de arts-specialist.
Voor de huidverzorging bij het dragen van een compressiemouw is het aan te bevelen een crème te gebruiken die rek van de compressiemouw niet aantast bv. DERMALEX _ skin care _ 5 % of 10 % ureum.
In de onderhoudsfase: het doel is de vermindering te behouden.
- Huidzorg
- Manuele lymfedrainage en zelfdrainage
- Oefeningen
- Compressiemouw
Minder courante behandelingen:
Er bestaan ook tapes. Hierover is weinig wetenschappelijke evidentie.
Er zijn ook ingrepen om de lymfestroom te herstellen via shunts of de zwelling weg te nemen via lymfosuctie. Voor en nadelen zijn door de patiënt individueel af te wegen.
Men doet wereldwijd nog heel veel klinisch onderzoek om oedeem te behandelen met medicatie, ingrepen (biobridge)…. Sommige zijn veelbelovend
Het is echter van groot belang dat wij, als persoon onze eigen verantwoordelijkheid nemen en aan “selfmanagement” doen.
De lymfeklieren en lymfevaten zijn onderdeel van het natuurlijk afweersysteem van uw lichaam. Afvalstoffen, bacteriën en virussen komen via de lymfevaten in de lymfeklieren terecht en worden daar gefilterd. Lymfeklieren en lymfevaten bevinden zich op vele plaatsen in uw lichaam.
Borstkanker verspreidt zich meestal het eerst naar de lymfeklieren in de oksel (okselklieren). Vanuit deze klieren kan borstkanker zich verder in het lichaam uitzaaien. Soms moeten deze klieren daarom verwijderd worden.
Dikke arm (lymfoedeem)
Indien tijdens de operatie de lymfeklieren in de oksel verwijderd werden kan het lymfevocht aan de geopereerde kant minder gemakkelijk worden afgevoerd.
Als u uw arm teveel belast, kan er een ophoping van lymfevocht ontstaan. Voorkom ontstekingen, zoals wondjes, aan uw arm of hand. Draag handschoenen als u bijvoorbeeld in de tuin werkt. Eventuele wondjes ontsmet u met alcohol of jodium. De kans op een dikke arm is relatief klein. Als uw arm toch dikker of pijnlijker wordt, neem dan contact op met uw huisarts.
Het effect van nordic walking op het lymfoedeem van de arm na borstkanker.
Wij weten door uitgevoerde studies dat lymfoedeem van de bovenste ledematen één van de meest voorkomende gevolgen zijn bij vrouwen die behandeld werden voor borstkanker en dit heeft betrekking op 28 % daarvan.
Andere studies geven aan dat regelmatige lichamelijke oefeningen het hervallen van kanker tot 50 % kan terugdringen.
En ook dat nordic walking kan worden overwogen als een vorm van veilige rehabilitatie voor deze vrouwen om de lichte vormen van lymfoedemen te voorkomen en te behandelen.
En dat aan de andere kant de verbanden met meerdere componenten het volume tot 73 % verlagen.
Ik ben kinesiste en instructeur van nordic walking waardoor ik nordic walking getest heb met patiënten die worden behandeld voor borstkanker.
In onze studie wilden we meten of :
Bij de patiënten van de wandeling (zonder stokken) hebben wij een verdikking van de 2 ledematen vastgesteld terwijl in de controlegroep niets beduidend is waargenomen.
Tijdens de nordic walking is er geen verandering opgetreden.
Maar indien we de arm met lymfoedeem met een verband intapen zien we een merkbare volumevermindering van het oedeem.
In de controlegroep werd niets van betekenis vastgesteld.
En zo kunnen we in dit stadium van het onderzoek besluiten dat nordic walking, zoals aangegeven, kan overwogen worden door patiënten met lymfoedeem omdat er niet de minste zwelling werd waargenomen en dat mét een verband het volume van de zwelling zelfs vermindert.
Dit onderzoek wordt nog verdergezet omdat de steekproef bij te weinig patiënten werd uitgevoerd en dus te beperkt is.
Aarzel niet me te contacteren: Véronique Fuchs, vfuchshe@ulb.ac.be
Borstkanker verspreidt zich meestal het eerst naar de lymfeklieren in de oksel (okselklieren). Vanuit deze klieren kan borstkanker zich verder in het lichaam uitzaaien. Soms moeten deze klieren daarom verwijderd worden.
Dikke arm (lymfoedeem)
Indien tijdens de operatie de lymfeklieren in de oksel verwijderd werden kan het lymfevocht aan de geopereerde kant minder gemakkelijk worden afgevoerd.
Als u uw arm teveel belast, kan er een ophoping van lymfevocht ontstaan. Voorkom ontstekingen, zoals wondjes, aan uw arm of hand. Draag handschoenen als u bijvoorbeeld in de tuin werkt. Eventuele wondjes ontsmet u met alcohol of jodium. De kans op een dikke arm is relatief klein. Als uw arm toch dikker of pijnlijker wordt, neem dan contact op met uw huisarts.
Het effect van nordic walking op het lymfoedeem van de arm na borstkanker.
Wij weten door uitgevoerde studies dat lymfoedeem van de bovenste ledematen één van de meest voorkomende gevolgen zijn bij vrouwen die behandeld werden voor borstkanker en dit heeft betrekking op 28 % daarvan.
Andere studies geven aan dat regelmatige lichamelijke oefeningen het hervallen van kanker tot 50 % kan terugdringen.
En ook dat nordic walking kan worden overwogen als een vorm van veilige rehabilitatie voor deze vrouwen om de lichte vormen van lymfoedemen te voorkomen en te behandelen.
En dat aan de andere kant de verbanden met meerdere componenten het volume tot 73 % verlagen.
Ik ben kinesiste en instructeur van nordic walking waardoor ik nordic walking getest heb met patiënten die worden behandeld voor borstkanker.
In onze studie wilden we meten of :
- normaal wandelen (zonder stokken) een invloed heeft op het volume van het oedeem op de bovenste ledematen
- het wandelen (met stokken) een invloed heeft op het volume van het oedeem op de bovenste ledematen
- het aanbrengen van een verband met meerdere componenten nut heeft
- 7 patiënten die lijden aan een oedeem bij borstkankerbehandeling met de gemiddelde leeftijd van 57 jaar
- 7 gezonde dames met de gemiddelde leeftijd van 59 jaar
Bij de patiënten van de wandeling (zonder stokken) hebben wij een verdikking van de 2 ledematen vastgesteld terwijl in de controlegroep niets beduidend is waargenomen.
Tijdens de nordic walking is er geen verandering opgetreden.
Maar indien we de arm met lymfoedeem met een verband intapen zien we een merkbare volumevermindering van het oedeem.
In de controlegroep werd niets van betekenis vastgesteld.
En zo kunnen we in dit stadium van het onderzoek besluiten dat nordic walking, zoals aangegeven, kan overwogen worden door patiënten met lymfoedeem omdat er niet de minste zwelling werd waargenomen en dat mét een verband het volume van de zwelling zelfs vermindert.
Dit onderzoek wordt nog verdergezet omdat de steekproef bij te weinig patiënten werd uitgevoerd en dus te beperkt is.
Aarzel niet me te contacteren: Véronique Fuchs, vfuchshe@ulb.ac.be